Birbirinizi bulun.
Bu kolay değil, öğrenci de olsan, iş arkadaşların da olsa, rahat bir şekilde konuşabileceğin kadınları bulmak yine de zor olabilir, riskler içeriyor olabilir. Ama konuşabildiğin bir kadın varsa, onun da tanıdığı başka bir kadın vardır, böylece birbirine güvenen 5-6 kadınla birlikte düzenli sohbet etmeye başlayabilirsiniz.
Zaman Tanıyın.
Bir başkasını tanımak zaman alıyor, bunun için birlikte zaman geçirmek, hayatın önümüze sıklıkla çıkardığı sınavlardan beraber geçmek gerekiyor. Bir çember oluşurken, asgari müşterekleri ve ilkeleri baştan belirleyebilirsiniz, bunu yapmayı denediğinizde bunun bayağı zor olduğunu göreceksiniz. O yüzden o ilkeler listesini kısa tutmak ve gerisini zamana bırakmak daha iyi olabilir. Sonuçta birbirimizi söze dökmediğimiz değerlerle de ölçüyoruz. Burada akılda tutmamız gereken: hepimiz öğreniyoruz ve değişiyoruz, sabit kalmıyoruz. Bu değişime alan açalım. Birlikte öğrenelim, birbirimizden öğrenelim.
Konuşmak hem çok kolay, hem de çok zor.
Konuşmak, yürümek gibi, doğal olarak yaptığımız bir şey. Öte yandan, aynı yaşlarda, aynı çevreden geliyor da olsak, denkler olarak birbirimize göz hizasında bakarak konuşmak aslında zor. Aramızda kimilerimiz daha girişken ve konuşkan, kimimiz çekingen, kendine daha az güveniyor olabilir. Farklı mizaçlara sahip olmamız zorluğun bir nedeni. Diğer nedeni ise, denkler olarak ilişki içinde olmayı arkadaş çevremiz dışında muhtemelen hiç deneyimlemiyor olmamız. Aile içinde, okulda, işyerinde, kuralların bizim dışımızda belirlendiği, kararları alanların yetki ve mevki sahibi olduğu hiyerarşik düzenlere alışığız. Bir grup olarak doğal akışında sohbet etmeye başladığımızda, bu mizaçların belirleyici olmaya başladığını görüyoruz. Mizaçlarımızın farklı olması kötü bir şey değil, zenginliktir. Ama hep aynı kişinin/kişilerin konuşması veya karar alırken daha belirleyici olması, diğerleri için yorucu olabilir. O yüzden, bir araya gelip sohbet etmenin yolu yordamı, yani yöntemi üzerine kolaylaştırıcı bazı ipuçları:
- Önceden sohbet konusu belirleyebilirsiniz, bu çok güncel bir konu da olabilir, soyut bir kavram da. Bu konuyu (veya soruyu) önceden yazıp grupla paylaşabilirsiniz, böylece herkesin önceden konu üzerinde düşünme fırsatı olur, sohbete daha hazır gelir.
- Sohbetin gününü ve süresini önceden belirleyin. Grubunuz küçükse, önceden tarih belirlemek çok gerekli olmayabilir, son anda karar verilebilir ama grup büyüdükçe daha iyi olur. Toplantının süresini önceden belirlemenin birkaç yararı var: çok uzun süre toplantı yapmak yorucu olabilir, yorulmak da motivasyon kırabilir, ayrıca erken ayrılmak zorunda olanlar kendilerini kötü hissedebilir. Sohbetin süresini önceden belirlemek (diyelim, 3 saat) bir tür hakkaniyet sağlama yoludur. Bu sürenin bir kısmını (mesela 2/3) önceden belirlediğiniz konuya, geri kalanını serbest foruma bırakabilirsiniz.
- Grubunuz 3-4 kişiden daha kalabalıksa, sohbet sırasında moderasyon yapabilirsiniz. Bunun için her sohbet başında içinizden biri, moderatör (yani “kolaylaştırıcı”) olmaya gönüllü olur, söz sırasını ve herkesin konuşma süresini belirler. (Fiziksel olarak toplanabildiğinizde konuşma sırasını bir şişe ya da topla nesneleştirebilirsiniz, sadece o nesneyi elinde tutan konuşma hakkına sahip olur.) Toplantı yapma ve karar alma yöntemini önceden belirlemek, özellikle başka örgütlerden ve grup ortamlarından alışık değilseniz başta fazla kuralcı gelebilir. Şöyle düşünebilirsiniz: yöntem baştan belli olunca, enerji ve dikkat sohbetin içeriğine verilir, bir sonraki adımda neyi nasıl yapacağımıza değil. Bu yöntem ve kurallar da ihtiyaçlara göre şekillenmeli ve değişmeli. Örneğin ufak grupta gelişigüzel bir söz akışıyla konuşmak fazla sorun yaratmayabilir. Ama grup büyüdüğünde (8 ve üzeri diyelim), yine hakkaniyeti sağlamak için, söz sırasıyla değil, herkesin sırayla ve süre tutarak konuşacağı tur halinde sohbet etmek daha iyi sonuç verir, elbette sırası gelen sırasını savabilir, konuşma zorunluluğu diye bir şey olmamalı. Yine ideal olan, kolaylaştırıcılığı her seferinde başka birinin yapması. Birbirimize öğrenme ve hata yapma fırsatını tanıyalım.
- Sohbetin konusunun önceden belirlenmesi, sohbetleri hem daha leziz hem de daha sürdürülebilir kılar. Bir araya gelmek ve özgürce konuşabilmek kendi başına kıymetli. Birbirimizi tanıdıkça birlikte neler yapabileceğimizi de daha iyi anlayabiliriz, küçük yakın hedefler ve uzak hedefler belirleyebiliriz. Bu hedefleri bir süre sonra gözden geçirebilir, değiştirebiliriz. Bu yakın hedeflerden biri, sohbetin sonunda kısa (mesela, yarım sayfa) bir özet çıkarmak olabilir. Bu özet hem bizim birlikte yaratma becerimizi geliştirir, hem de ileride dönüp bakabileceğimiz bir kaynak haline gelir. Birlikte yolculuk etmek kendi başına güzel. Bu yolculuğun farkında olmak, nerelerden geçtiğimizin ve nerelere vardığımızın notunu düşmek daha da güzel.
- Fikir ayrılığı ve çatışma olmayan insan ilişkisi yok. Önce bu kabulle başlayalım. Fikir ayrılıklarımızı konuşarak ortadan kaldırmak zorunda değiliz. Her konuda anlaşmak zorunda değiliz. Görüş ayrılığının (dissensus) mümkün olmadığı yer, aslında tahakkümün olduğu bir ortamdır. Görüş ayrılıklarının ifade edilebildiği ortamlar yaratmaya çabalamalıyız, göstermelik sahte bir uyum (consensus) değil. Fikir ayrılıklarımızı kişiselleştirmek yerine, çemberi kullanarak meseleyi ortaya (masaya) koymayı ve oradan değerlendirmeyi deneyebiliriz. Grupta kişisel çatışmalar çıktığında veya aramızdan biri konuya duygusal bir tepki verdiğinde ve o duygu durumundan çıkamadığında yapabileceğimiz bazı şeyler var: sohbete belli bir süreliğine ara vermek; o kişilerin kendilerini ifade edebilmelerini sağlayacak bir üçüncü kişi belirlemek ve onların kendi aralarında toplanıp konuyu konuşmalarını sağlamak (avukatlık veya arabuluculuk diyelim); belli bir süre geçtikten ve üzerinde çalışıldıktan sonra ortaya konan konuya geri dönmek ve tekrar değerlendirmek ve benzeri. Sohbet sırasında bizi rahatsız eden durumu birlikte konuşmanın yollarından biri, sohbete ayırdığımız sürenin son kısmını (ya da bir sonraki toplantının ilk kısmını), toplantının gidişatını ve yöntemini değerlendirmeye ayırmak olabilir: bu sohbette sizin hoşunuza giden/sizi rahatsız eden ne oldu, nasıl daha iyi olabilir? Neye dikkat edelim? gibi.
Bunlar sadece yol göstericiler. Belki işinize yarayabilir, belki ihtiyacınız olmaz. Belki daha iyi yöntemler bulursunuz, bunları bizimle de paylaşırsanız çok seviniriz.
Yolunuz açık olsun!